Tùng Dương & Human - Hành trình nhân sinh rộng mở

Từ thập kỷ trước, Tùng Dương đã ấp ủ về một dự án nhạc rock, đặc biệt là thể loại mà anh say mê - progressive rock, trong đó có industrial rock - dòng nhạc mà Dương cảm thấy sẽ diễn tả được những gì anh khao khát được thể hiện.

Nhưng mãi đến cuối tháng 11.2020, ngay trước live concert Human - Con người, Tùng Dương mới chính thức ra mắt album cùng tên mang ý nghĩa vô cùng lớn với chính anh, và có lẽ đã nằm trong sự chờ đợi khá lâu của những thính giả yêu mến giọng hát divo.

Human - Con người là một live concert thể hiện trọn vẹn mọi khía cạnh trong giọng hát & kỹ thuật đẳng cấp của Tung Duong; và quan trọng hơn, đã khiến giới chuyên môn & công chúng hiểu rõ được tinh thần âm nhạc, niềm đam mê, nỗi khát vọng, sự tận hiến vị nghệ thuật - vị lý tưởng của chủ nhân. Quan trọng hơn nữa, có vẻ chàng divo đã tìm thấy con đường âm nhạc đích thực của mình, thoát khỏi tính thể loại/xu hướng, không cần mục đích, chẳng đua đỉnh cao, mà, hướng tới một nhân sinh quan, thế giới quan rộng mở luôn vận động đổi thay tái tạo hoài thai, hướng thiện, bao dung & nhân bản.

Trên con đường ấy, luôn có sự hỗ trợ hết lòng của những tâm hồn đồng điệu, từ các nhạc sỹ tài hoa, thế hệ đàn chị tài ba Thanh Lam, Ha Tran... đến thế hệ đàn em ưu tú Lê Cát Trọng Lý, Thắng (Ngọt)..., cùng bạn bè, người nghe thuỷ chung đã đi cùng Dương suốt hành trình gần 20 năm hát và sáng tạo, còn gì quý hơn!

Có lẽ, mọi thứ từ album đến liveshow cần phải đi đúng trình tự, từ âm nhạc tới tinh thần của người nghệ sĩ. Tùng Dương trước 2020 còn phải chinh phục những đỉnh cao khác như nhạc điện tử, world music… sau khi đã gần như thống trị ở dòng nhạc dân gian đương đại.

Mỗi album của Tùng Dương trong giai đoạn này đều trở thành những sản phẩm âm nhạc mang tính tiên phong cho nhạc Việt, vừa đầy tính thử nghiệm nhưng cũng đồng thời sản sinh ra hàng loạt bài hit cho Tùng Dương. Đó là điều vô cùng hiếm thấy với một ca sĩ mà ngay từ đầu sự nghiệp ca hát đã chọn một con đường chông gai để đi. Và một trải nghiệm lớn lao, để giờ đây Tùng Dương có thể hát những bài viết riêng cho mình, trong thể loại âm nhạc mà anh đã chờ đợi từ khi bắt đầu con đường ca hát, bằng tất cả tình cảm và độ chín muồi trong giọng hát, đó là khi anh trở thành một người cha.

Trong lời đề tựa album Human, Tùng Dương đã viết: Xin dành tặng Mạc Lam yêu dấu của bố. Con đã mang tới sức mạnh không tưởng và nguồn năng lượng vô tận để bố được tung bay đầy kiêu hãnh trên hành tinh của riêng mình.

Và chính nguồn sức mạnh không tưởng cùng năng lượng vô tận ấy, đã giúp Tùng Dương thực hiện được một album với tính ý tưởng và quy mô âm nhạc đồ sộ nhất trong 20 năm ca hát của mình. Album này cũng đặt ra một cái ngưỡng khó vượt cho âm nhạc Việt trong những năm tới.

Không dễ dàng gì cho Tùng Dương khi bắt tay làm album này, bởi những đĩa nhạc trước đó đã đặt ra một tiêu chuẩn quá lớn cả về ca khúc lẫn chất lượng sản xuất âm nhạc. Nhưng có lẽ cuộc sống đã sắp đặt những cái duyên kỳ lạ, để rồi từ những bài hát đầu tiên của nữ nhạc sĩ Sa Huỳnh, vốn đã được dự tính cho một ý tưởng âm nhạc khác, Tùng Dương đã có thêm những bài hát của nhạc sĩ - ca sĩ trẻ Bùi Caroon và Nguyễn Duy Hùng.

Khi tất cả những bài hát đó khi đặt cạnh nhau, chúng kể trọn vẹn một câu chuyện, từ đầu tới cuối, với đầy đủ lớp lang, kịch tính, về hành trình của một con người, từ khi sinh ra, rồi đi qua những năm tháng làm người thăng hoa cũng có, mà đau thương cũng nhiều, để rồi tới một ngày, bình thản chờ giờ phút luân hồi. Lúc đó, mọi thứ đã sẵn sàng cho một album ý tưởng (concept album) với chủ đề về CON NGƯỜI, khi Tùng Dương đã có thể kể câu chuyện tầm nhân loại từ chính những trải nghiệm bản thân, và nhất là khi đã tìm được những cộng sự ăn ý.

Rất nhiều các bản demo cho âm nhạc của album Human đã được thực hiện, với nhiều các nhạc sĩ trẻ, cuối cùng Tùng Dương đã tìm được những người phù hợp nhất, mang cùng tư tưởng với anh, để đưa những bài hát đến với khán giả, những bài hát đã chờ đợi khá lâu để được vang lên đúng như chúng cần được hát lên.

Các nhạc sĩ hoà âm cho album là Nguyễn Hữu Vượng và Lưu Quang Minh, với sự cộng tác của Quân Nguyễn, đã phát triển những ý tưởng của Tùng Dương cùng với những dấu ấn sáng tạo cá nhân mạnh mẽ, để mang tới một album thể loại progressive rock đầu tiên của nhạc Việt, với những chất liệu âm nhạc mà những năm trước đây, có lẽ người ta không nghĩ là ở Việt Nam lại có, hay người Việt có thể làm được.

Công thức lần này của Tùng Dương là dùng một thứ kinh điển để chuyển hoá tư tưởng âm nhạc của mình vốn vẫn luôn được coi là thách thức những gì quen thuộc. Progressive rock là dòng nhạc rock hình thành từ thập niên 70 trên cơ sở kết hợp những phong cách rock thịnh hành nhất đương thời với các chất liệu của âm nhạc cổ điển, tạo ra một vẻ đẹp tráng lệ cho âm nhạc đại chúng. Đến nay, dòng nhạc này vẫn đang phát triển mạnh mẽ hiện nay đi cùng với sự phát triển vũ bão của công nghệ với những gì là tinh tuý nhất trong âm nhạc của nhân loại từ hàng trăm năm qua.

Những âm thanh rock mạnh mẽ kết hợp với phần trình diễn tuyệt đẹp của dàn nhạc giao hưởng đem lại một không gian khoáng đạt, rộng lớn hơn nhiều cho mỗi bài hát. Theo đó, các ca khúc trong album này không chỉ kể câu chuyện của riêng nó, mà còn liên kết với nhau mở ra những cánh cửa mới để người nghe có thể theo đó mà thả tâm hồn và suy tư của mình, để rồi từ đó mà có sự đồng điệu với nghệ sĩ, đồng cảm được với câu chuyện mình đang được nghe kể.

Câu chuyện đó có thể diễn đạt theo trình tự như sau:

Oa Oa (Sa Huỳnh): Những âm thanh giao hưởng dồn dập, như một khúc dạo đầu đưa người nghe bước vào thế giới âm nhạc mà Tùng Dương đã chủ ý tạo ra. Ở trong đó, anh sẽ kể cho mọi người câu chuyện theo cách của mình. Và mỗi người cũng có thể thấy chính mình trong đó. Chúng ta chào đời bằng tiếng khóc, và suốt cuộc đời này, sẽ còn khóc nhiều lần, khóc để lớn lên, để trưởng thành, để vượt qua đau thương mà đi tiếp.

Adam (Con người) - Người mù (Bùi Caroon) - mang dáng dấp một tổ khúc symphonic metal với những đoản khúc sắp xếp cố ý diễn tả những hỉ nộ ái ố của đời người, chúng ta đi qua những thăng trầm cảm xúc ấy để rồi trở lại là một con người nhỏ bé, sống yên bình trong tiểu vũ trụ của mình. Chúng ta sinh ra trên đời, dù đã phải đối mặt với một định mệnh là một ngày kia sẽ biến mất khỏi cõi đời, nhưng phần lớn cuộc đời mình, chúng ta dường như không nghĩ tới thời khắc đáng sợ ấy. Bản thân việc được sinh ra trên đời đã là một chiến thắng (Hàng triệu để có một bào thai…), vậy cuối cùng chúng ta sẽ vật lộn thế nào trong đời để xứng đáng với chiến thắng ấy, khi mà cái ngày định mệnh vẫn đang chờ phía trước? Hai bài hát là những suy nghĩ rất sâu sắc từ những điều tưởng như quá bình thường diễn ra mỗi ngày. Ta thấy một người mù và có thể cảm thương cho họ, nhưng biết đâu chính ta cũng là một người mù vì không nhận ra được những hạnh phúc mình đáng được hưởng vì đã mải chạy theo những hư danh phù phiếm ở đời. Theo mạch câu chuyện về Con Người, thì những bài hát này diễn tả những khoảng thời gian có thể coi là “khủng hoảng” trong tinh thần mỗi người để chúng ta bước sang những nấc thang mới trong đời, Khóc cười vẫn phải làm người… đời có vui, có buồn, có thăng hoa, có bất hạnh, thế mới là cuộc đời, và phải đi qua hết những thứ đó, ta mới thực là con người.

Mắt đêm (Sa Huỳnh)- Bản nhạc có màu sắc neo-classical (cổ điển mới) diễn tả sự cô đơn của con người khi đối diện với chính mình, nhìn lại những khát khao, những tham vọng của bản thân, để biết thương chính mình hơn, thương những vết thương tích tụ trong lòng mình, thương cuộc đời hữu hạn.

Bão hoà (Sa Huỳnh) - Bài hát không theo cấu trúc ca khúc thông thường, mỗi câu hát như một lát cắt của những chiêm nghiệm về những gì chúng ta trải qua trong đời này. Bài hát này Tùng Dương hát song ca với ca sĩ Hà Trần, một cộng sự rất ăn ý với anh những năm qua.

Biểu bì (Sa Huỳnh) - bài hát đưa ra một ý niệm về sức sống mạnh mẽ của những thực thể nhỏ bé trong một thế giới đầy những biến động.

Con mèo nghèo (Bùi Caroon) - mượn câu chuyện con mèo để nói về con người, để thấy rằng thế giới này, đâu cũng như vậy, mèo hay người giàu cũng khóc, cũng phải trải qua những kiếp nạn không thể tránh khỏi.

Bi ca (Bùi Caroon) - câu chuyện về những số phận trong góc khuất cuộc đời với những hình ảnh khốc liệt hiếm khi được thể hiện trong ca khúc.

S.O.S (Bùi Caroon) - Mục rã (Sa Huỳnh) - những ca khúc với cường độ cảm xúc mãnh liệt từ dồn nén tới tuôn trào ào ạt, diễn tả sự vô thường của cuộc đời. Mỗi ngày trên đường, bao chiếc xe cứu thương chạy qua rú còi, bên trong đó có thể là những thân phận đang thập tử nhất sinh, nhưng chỉ cách một lớp kính xe, cuộc sống vẫn diễn ra bình thường, có vẻ vô tư và vô tâm. Và rồi đến một ngày, ta cũng mục ra và tan biến trong hư không, thì trước đó, ta đã để lại gì trong cuộc đời này, để thực sự là một Con Người. Đây là những bài hát có thể coi là “nặng” nhất của album, ở cả phần thể hiện âm nhạc và sức nặng của ca từ, bởi đó là những lúc con người phải đối mặt với cái chết, ta gục ngã đầu hàng số phận trong đau đớn tuyệt vọng hay sẽ mỉm cười sống trọn vẹn kiếp người một cách xứng đáng. Bài Mục Rã có sự tham gia của guitarist Trần Thắng với những câu solo guitar dữ dội nâng cao trào mãnh liệt cho ca khúc.

Trí tuệ nhân tạo (Nguyễn Duy Hùng) - Đây là bài hát mà Tùng Dương rất tâm đắc vì qua đó anh thể hiện được phong cách industrial rock đã yêu thích từ lâu, và cũng là bài hát đưa câu chuyện trong album về con người sang một hướng khác. Thế giới rồi sẽ phát triển, trí tuệ nhân tạo rồi sẽ giúp con người chinh phục những chân trời mới, vậy cuối cùng thì những người trần mắt thịt chúng ta, sẽ sống như thế nào trong thế giới ấy? Sống thế nào để giữ được bản chất của Con Người?

Mang thai (Sa Huỳnh) - bài hát ban đầu dự định là một bản bonus track, vì màu sắc âm nhạc khác biệt với những bản nhạc rock trong album, nhưng cuối cùng đã trở thành một cái kết đẹp đẽ, vô cùng xúc động để khép lại một hành trình dài của CON NGƯỜI. Chúng ta đi qua một cuộc đời đầy biến động, để rồi đi tới những khoảnh khắc cuối cùng của đời người, trong sự thanh thản, chờ đợi một kiếp nhân sinh mới.

Và câu chuyện với rất nhiều kịch tính ấy, được kể bằng những bài hát ra đời từ những suy tư sâu sắc của những người trẻ, những bài hát ấy đã gặp được đúng tiếng hát cần cho chúng để vang lên. Một album nhạc như vậy, một câu chuyện như thế, không chỉ cần đến nỗ lực phi thường của nghệ sĩ để truyền tải trọn vẹn tinh thần trong mỗi ca khúc, mà còn cần cả sự mở lòng đón nhận từ phía người nghe. Một album mà quá trình thưởng thức cũng gần giống quá trình hoài thai một sinh linh - Có niềm vui ấp ủ, có những giây phút đau đớn xé lòng, nhưng rồi sẽ được đáp lại bằng niềm hạnh phúc ngập tràn, bằng sự thăng hoa trong tình yêu mênh mông dành cho CON NGƯỜI.

Trong một năm đầy biến động như năm qua, giữa những lúc cuộc sống gần như đóng băng, thì cũng lại là lúc chúng ta có thêm thời gian để ngồi suy ngẫm về bản thân và cuộc đời này. Một trận đại dịch làm đảo lộn thế giới, và cũng cho thấy con người nhỏ bé như thế nào. Nhưng cũng giữa những biến động ấy, mà chúng ta lại thấy được sức mạnh vĩ đại của con người. Điều tương tự chúng ta cũng thấy qua những cơn lũ, cơn bão hoành hành thời gian qua, và từ giữa thiên tai khủng khiếp ấy, tình người lại càng trở nên đẹp đẽ hơn bao giờ hết. Từ những trải nghiệm qua đại dịch Covid-19 cùng những chuyến đi từ thiện tại miền Trung đã khiến Tùng Dương có thêm nhiều nhiều cảm xúc để đưa vào trong album này và kể câu chuyện về Con Người trong đúng góc nhìn của một người trong cuộc. Và album Human là một tác phẩm nghệ thuật tôn vinh Con Người, ca ngợi kiếp nhân sinh mà chúng ta đang sống.

Bài: Navigator Media