“Tụng Ca Vô Thường" - Suy tư về những điều kì diệu trong cuộc sống

Từ 7/8 đến 3/9/2023, Annam Gallery cùng Lân Tinh Foundation giới thiệu “Tụng Ca Vô Thường" - triển lãm cá nhân đầu tiên tại Việt Nam của hoạ sĩ Hoài-Phương. Những tác phẩm được chắt lọc một cách kĩ càng dựa trên nhiều yếu tố nghệ thuật được giám tuyển bởi Ace Lê (Founder của Lân Tinh Foundation).

Triển lãm trưng bày hơn 30 bức tranh thuỷ mặc. Hoài-Phương chọn minh họa trong hơn 600 bài thơ của Pháp Hoan là những bài chọn lọc dựa theo sự đồng cảm của cá nhân cô. Bức “Tám vạn bốn nghìn cây” là về tâm tư của cô khi bước chân vào nghề. Bức “Đại tuyết” là dựa trên một công án khi thiền sư vì lạnh quá mà đem tượng Phật ra chẻ làm củi đốt, bức “Ruộng khô” thì khiến cô đồng cảm với tâm trạng người dân ở đồng bằng sông Cửu Long đối diện với tình trạng ngập mặn và hạn hán kéo dài.

Phát biểu của Hoài Phương về triển lãm

Hoạ sĩ Hoài-Phương

Mình tìm thấy thơ của Pháp Hoan khi nước Ý đang đóng cửa toàn quốc gần 3 tháng vì dịch Covid. Thời gian này mình chỉ loanh quanh trong nhà, mỗi ngày chờ đợi tin tức cuối ngày xem có bao nhiêu ca nhiễm, bao nhiêu người chết,… Và trong bầu không khí đặc quánh sự lo âu và hoang mang này mình đã tình cờ đọc thấy những bài Haiku của Pháp Hoan. Pháp Hoan là một tu sĩ, nên những dòng thơ haiku của bạn đẫm tính thiền, chất chứa hơi thở tự nhiên trong đó. Chỉ ba dòng ngắn gọn nhưng nó lại mở ra cả một chân trời rộng lớn, đưa tâm trí mình đi ra khỏi bốn bức tường trong thời gian đầy ngột ngạt đó. Bài thơ đầu tiên mà mình họa là bài “Tám vạn bốn nghìn cây”.

Dưới chân núi phía tây

tôi đi vào chốn ấy

tám vạn bốn nghìn cây.

Bạn viết về tâm tư của người tu sĩ khi đứng trước khu rừng có tám vạn bốn nghìn giáo lý nhà Phật, nhưng đồng thời mình cũng cảm nhận được tâm trạng của mình khi đó là một họa sĩ chập chững bước vào nghề, hoang mang trước vô vàn ngã rẽ trước mặt, không biết nên đi về đâu, nên theo đuổi trường phái gì, nên theo học cái gì, nghệ thuật quá rộng lớn mà mình không có đến một chiếc la bàn hay một người dẫn đường. Vì đồng cảm với những tâm tư này mà mình đã vẽ nên bức tranh đầu tiên, và Pháp Hoan cũng rất thích nên tụi mình đã phát triển thêm nhiều tác phẩm khác. Có lẽ nó chính là cái gọi là “đồng thanh tương ứng đồng khí tương cầu.”

Cá nhân mình thì cho rằng đây là một dự án khá thú vị, bởi mình sinh sống tại Ý, Pháp Hoan thì ở Canada, chúng mình cùng trao đổi với nhau bằng tiếng Việt và tác phẩm được tạo ra dựa vào thức thơ của Nhật. Không chỉ là sự giao thoa giữa thi ca và hội họa, mình thấy nó vượt qua khoảng cách địa lý và cái cảm thức cổ kính trong thơ của bạn thì lại gợi nhớ đến sự u huyền cô quạnh vượt thời gian nữa. Từ khi mình bắt đầu bộ tranh này mình cũng đã có thêm nhiều tình bạn mới. Đây là cái mà mình gọi là phép màu của nghệ thuật: khả năng kết nối những tâm hồn đồng điệu vượt qua các chiều không - thời gian.

Bức chủ đề "Bốn núi"

Bốn núi bủa vây một sáng thức dậy thấy mình là cây.

Bốn núi trong cảm nhận của mình chính là bốn nỗi khổ lớn: Sinh, lão, bệnh, tử mà một con người sinh ra đã phải gánh lấy. Mà thực ra đâu chỉ con người, phàm vạn vật trên đời này cái gì sinh ra mà không tàn lụi? Nói tóm lại, khổ là không tránh được. Càng lớn lên, càng thấy những dãy núi này sao càng cao vời vợi không cách nào trèo thoát nổi, và không thiếu những người tự cô lập bản thân, tách biệt khỏi xã hội, tự cắt rời bản thân khỏi triền miên những bi kịch trên thế giới, từ một cái nhà tù lớn họ đi vào một cái nhà tù nhỏ hơn, vì chung quy, bốn bức tường nó vẫn ở đó.

Nhưng một cái cây thì lại khác, núi rừng là nhà của nó. Nỗi khổ có thể đến từ tác động ngoại vi hay nội tại và cuộc sống thì không bao giờ bằng phẳng, ta không bao giờ có thể tránh được nỗi khổ. Nên nếu ta có thể hóa thành một cái cây – thay đổi góc nhìn, thì có lẽ nỗi khổ này sẽ trở nên êm dịu hơn, cuộc đời này sẽ dễ chịu hơn một tí chăng?

Một số họa phẩm đặc sắc do Hoài Phương thực hiện:

Bài: Navigator Media