Ngành Hải quan đẩy mạnh chuyển đổi số và hiện đại hóa

Việc áp dụng hiệu quả các giải pháp chuyển đổi số trong lĩnh vực hải quan đã tạo thuận lợi đáng kể cho hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp.

Báo cáo của Tổng cục Hải quan cho biết, thời gian thông quan trung bình một tờ khai xuất khẩu giảm từ 1,9 ngày xuống 1,5 ngày, một tờ khai nhập khẩu giảm từ 2,3 ngày xuống 1,8 ngày. Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Hà Nội (HANOISME) Mạc Quốc Anh nhấn mạnh sự cải thiện đáng kể về thuận lợi hóa thương mại cho doanh nghiệp nhờ hiệu quả chuyển đổi số của ngành hải quan gần đây.

“Ngành Hải quan đã đạt được kết quả đáng ghi nhận trong thực hiện chuyển đổi số, giúp doanh nghiệp xuất nhập khẩu dễ dàng hơn”, ông Mai Quốc Anh nói.

Ông chỉ ra việc giảm thời gian thông quan thông qua tờ khai điện tử, thanh toán trực tuyến và kiểm tra sau thông quan đã rút ngắn đáng kể thời gian thông quan hàng hóa. Ngoài ra, còn giúp giảm chi phí cho doanh nghiệp khi không còn phải tốn chi phí in ấn, vận chuyển hồ sơ giấy, chi phí đi lại để nộp trực tiếp, ông nói thêm.

“Tính minh bạch cũng đã được nâng cao. Việc khai báo, kiểm tra hải quan điện tử đã làm tăng tính minh bạch trong hoạt động hải quan, hạn chế tham nhũng, gian lận”, ông Mai Quốc Anh lưu ý.

Ngành Hải quan cũng tăng cường kết nối doanh nghiệp thông qua việc thiết lập các cổng thông tin điện tử, website hải quan, Facebook, Zalo để cung cấp thông tin và giải đáp kịp thời các thắc mắc của doanh nghiệp.

Việc xử lý tờ khai hải quan điện tử đã tạo điều kiện thuận lợi rất nhiều cho hoạt động xuất nhập khẩu, giảm giấy tờ, đơn giản hóa thủ tục hải quan, giảm thiểu tiếp xúc giữa cơ quan hải quan và doanh nghiệp, giảm phiền phức, tiêu cực, quấy rối, tiết kiệm thời gian, tiền bạc cho doanh nghiệp. Việc tiếp nhận và thông quan tờ khai làn xanh chỉ mất từ ​​1 đến 3 giây.

Trong bối cảnh thương mại xuất nhập khẩu ngày càng gia tăng, với số lượng tờ khai lớn, việc đưa thủ tục hải quan điện tử và ứng dụng công nghệ thông tin vào quy trình nghiệp vụ đã giúp ngành Hải quan có thể ứng phó với khối lượng công việc ngày càng tăng nhanh. Cụ thể, năm 2023, ngành hải quan đã giải quyết thủ tục cho trên 14 triệu tờ khai.

Ngoài ra, việc trao đổi, chia sẻ dữ liệu điện tử với các cơ quan liên quan, các nước trong khu vực và trên toàn cầu thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN đã mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp và cơ quan hải quan. Năm 2023, Cơ chế một cửa quốc gia đã xử lý 250 thủ tục hành chính của 13 bộ, ngành, với sự tham gia của 67.830 doanh nghiệp. Về cơ chế một cửa ASEAN, Việt Nam đã chính thức kết nối trao đổi dữ liệu chứng nhận xuất xứ điện tử với tất cả 9 nước thành viên ASEAN.

Ưu tiên ứng dụng công nghệ cao trong thủ tục hải quan

Hệ thống tổng hợp hàng hóa và cảng tự động Việt Nam/Hệ thống thông tin hải quan Việt Nam (VNACCS/VCIS) được triển khai từ năm 2006, tự động hóa nhiều thủ tục hải quan như khai báo, nộp thuế, kiểm tra, v.v.

Doanh nghiệp có thể khai hải quan trực tuyến thông qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Hải quan hoặc phần mềm khai hải quan do các công ty dịch vụ CNTT cung cấp.

Hơn nữa, doanh nghiệp có thể nộp hải quan trực tuyến thông qua hệ thống ngân hàng hoặc cổng thanh toán điện tử. Hàng hóa được thông quan nhanh chóng và hải quan sẽ tiến hành kiểm tra hồ sơ và thực tế nếu cần thiết.

Tuy nhiên, dù có nhiều kết quả tích cực nhưng công tác chuyển đổi số hải quan vẫn còn hạn chế, đặc biệt là hạ tầng CNTT còn thiếu. Hệ thống VNACCS/VCIS lạc hậu đôi khi gặp trục trặc, ảnh hưởng đến hoạt động thông quan của doanh nghiệp. Một số cán bộ hải quan cũng gặp khó khăn trong việc sử dụng hệ thống điện tử. Việc sử dụng chữ ký số còn hạn chế, dẫn đến một số thủ tục hải quan cần phải có chứng từ giấy.

Để khắc phục những hạn chế này, các chuyên gia cho rằng cần đầu tư xây dựng hệ thống thông tin hải quan hiện đại, an toàn, ổn định; Tổ chức đào tạo cán bộ hải quan về sử dụng hệ thống điện tử, khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, cá nhân sử dụng chữ ký số.

Bình luận về mục tiêu chuyển đổi số, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn nêu rõ, năm 2024, toàn ngành quyết tâm thực hiện chuyển đổi số dựa trên ứng dụng trí tuệ nhân tạo một cách toàn diện; Internet vạn vật; công nghệ dữ liệu lớn và xử lý dữ liệu; công nghệ blockchain và điện toán đám mây trong mọi quy trình kinh doanh.

Ông lưu ý, để chuyển đổi số thành công, toàn ngành cần triển khai hiệu quả các mục tiêu, giải pháp nêu trong Kế hoạch chuyển đổi số của ngành Hải quan đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030.

Điều này bao gồm việc tập trung nguồn lực để xây dựng thành công hệ thống CNTT cho hoạt động hải quan nhằm đáp ứng các yêu cầu thông quan, từ đó đặt nền móng cho Hải quan thông minh và Cửa khẩu thông minh. Ông Cẩn cho biết hệ thống này sẽ thay thế hệ thống VNACCS/VCIS và đánh dấu cuộc cách mạng hiện đại hóa lần thứ hai của ngành Hải quan.

Bài: Navigator Media