'A Ride for Liberty' - Bức tranh cuộc sống, tự do và khát vọng mưu cầu hạnh phúc

Sương sớm se lạnh mơn man làn da đẫm mồ hôi, một chú ngựa đang dẫn lối họ về phương Bắc tự do. Những câu chuyện về cuộc đời không xiềng xích, cuộc đời tự do đã gieo mầm hy vọng vào hàng triệu linh hồn da đen phải chịu đựng trong xiềng xích nô lệ và khổ đau. Bốn linh hồn ấy, giờ đây nắm bắt lấy cơ hội đổi đời, vượt qua địa hình hiểm trở của miền Bắc Virginia.

Hành trình trốn chạy đầy sợ hãi nhưng kiên cường ấy được khắc họa sống động trong bức 'A Ride for Liberty' của Eastman Johnson, một phần của bộ sưu tập Bảo tàng Mỹ thuật Virginia. Được vẽ giữa những ngày khói lửa của cuộc Nội chiến Hoa Kỳ, bức tranh tái hiện chân thực hình ảnh bốn con người đang trên đường tìm kiếm tự do. Nó là câu chuyện về một quốc gia bị chia cắt bởi động cơ và màu da, về cuộc chiến giành lại phẩm giá của một gia đình da đen. Cuối cùng, điều chúng ta hối tiếc nhất không phải là những gì đã làm, mà là những cơ hội đã vụt qua tầm tay.

Nội Chiến Hoa Kỳ: Vết sẹo không thể xóa nhòa

Cuộc nội chiến này vẫn là cuộc xung đột quân sự đẫm máu nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Từ năm 1861 đến 1865, Hợp chủng quốc Hoa Kỳ không còn là một quốc gia thống nhất, mà bị chia cắt thành hai miền Nam – Bắc đối đầu. Nguồn cơn của cuộc chiến chính là vấn đề nô lệ hóa người da đen ở miền Nam, một vết nhơ không thể gột rửa trong lịch sử nước Mỹ.

Những vết sẹo cảm xúc, chính trị và xã hội do chế độ nô lệ để lại vẫn còn hằn sâu trong lòng nước Mỹ hiện đại, dù đã 156 năm trôi qua kể từ khi tiếng súng im bặt. Phong trào 'Black Lives Matter' trong những năm gần đây đã một lần nữa làm sống lại những ký ức đau thương, phơi bày sự bất ổn dai dẳng trong quan hệ chủng tộc tại Mỹ, giữa những chính sách trên giấy tờ và thực tế xã hội nghiệt ngã. Bức tranh 'A Ride for Liberty' của Eastman Johnson đã chạm đến những vấn đề mang tính vĩnh cửu của nhân loại: cuộc sống, tự do và khát vọng mưu cầu hạnh phúc.

Nô lệ: Vết nhơ của nhân loại

Không ai có lương tri lại có thể phủ nhận rằng chế độ nô lệ là một trong những tội ác tàn bạo nhất mà con người từng gây ra. Nó tước đoạt nhân phẩm, xóa bỏ mọi dấu vết cá tính của những người bị nô lệ hóa. Họ bị biến thành những món hàng sống, bị mua đi bán lại, bị sử dụng và trao đổi như những vật vô tri. Nô lệ không có bất kỳ quyền con người nào. Họ có thể bị hành hạ dã man mà không phải chịu bất kỳ trách nhiệm nào. Gia đình họ có thể bị ly tán, bị bán đi và bị giết hại mà không chút thương xót. Họ bị xem như những cỗ máy sinh học, chỉ để hái lượm, cày cấy và thu hoạch trên những cánh đồng đồn điền.

Bức 'A Ride for Liberty' của Eastman Johnson đã ghi lại khoảnh khắc một gia đình dũng cảm trốn thoát khỏi địa ngục trần gian ấy. Họ đang rời bỏ đồn điền nhỏ bé, cô lập để tìm đến một thế giới tự do, rộng lớn và đầy hy vọng.

Gia đình: Biểu tượng của hy vọng giữa màn sương mờ ảo

Bức 'A Ride for Liberty' vẽ nên hình ảnh một gia đình bốn người đang cưỡi ngựa băng qua cánh đồng mờ sương. Đó là một gia đình nhỏ bé, gồm cha, mẹ và hai đứa con thơ. Người cha ôm đứa con lớn, ánh mắt hướng về phía trước, nơi ánh sáng tự do đang chờ đợi. Người mẹ ôm đứa con nhỏ, ngoái đầu nhìn lại, nhưng ánh mắt ấy không hề chứa đựng sự nuối tiếc mà chỉ là một chút hoài niệm về quá khứ. Vòng tay người mẹ ôm lấy thân chồng, như một lời khẳng định rằng họ sẽ cùng nhau vượt qua mọi khó khăn.

Đứa con nhỏ nép mình vào ngực mẹ, dường như đang say giấc nồng, không hề hay biết những biến động đang diễn ra. Có lẽ đứa trẻ đã quá mệt mỏi sau cuộc hành trình dài? Người xem không thể biết được gia đình này đã trải qua bao nhiêu gian khổ, liệu họ mới bắt đầu cuộc trốn chạy, hay đã lênh đênh trên đường nhiều ngày liền. Nhưng dù thế nào đi nữa, ánh mắt của người cha và người mẹ vẫn ánh lên sự kiên định. Họ có thể mệt mỏi, có thể đói khát, nhưng ý chí giành lấy tự do còn mạnh mẽ hơn tất cả.

Không gian nghệ thuật: Bức màn sương giăng lối tự do

Eastman Johnson đã tài tình tái hiện một không gian căng thẳng đến nghẹt thở, bao trùm lên những người nô lệ đang trốn chạy trong bức 'A Ride for Liberty'. Màn sương mù dày đặc giăng kín mặt đất, nuốt chửng đường chân trời xa xăm. Ánh bình minh le lói trên những ngọn đồi phía xa bên trái bức tranh, như một tia hy vọng giữa màn đêm tăm tối. Ánh sáng mặt trời mọc phản chiếu trên những đám mây thấp, lấp lánh như những mảnh vụn bạc trên nền trời xám xanh u ám. Những vệt vàng và hổ phách điểm xuyết phần dưới những đám mây ẩn sau lớp sương mù, tạo nên một khung cảnh huyền ảo. Khi con ngựa phi nước đại trên địa hình gồ ghề, màn sương mù tan dần giữa những bước chân, hé lộ những mảng cỏ và đất đá lởm chởm. Sự lởm chởm của tiền cảnh gợi lên một địa hình gồ ghề và một hành trình đầy gian nan phía trước, nơi tự do đang vẫy gọi.

Bối cảnh địa lý: Dấu chân tìm tự do

Eastman Johnson đã vẽ nên kiệt tác này khi theo chân Binh đoàn Potomac tại miền Bắc Virginia. Binh đoàn Potomac, lực lượng chủ lực của Liên minh miền Bắc, đang tham gia vào những trận chiến ác liệt ở miền Đông trong cuộc Nội Chiến Hoa Kỳ. Johnson đã chứng kiến sự kiện truyền cảm hứng cho bức 'A Ride for Liberty' gần thị trấn Centreville, Virginia. Vào buổi sáng sớm ngày 2 tháng 3 năm 1862, ông đã bắt gặp một gia đình da đen đang phi ngựa băng qua cánh đồng gần đó, hướng về phía biên giới bang. Rất có thể, họ đang tìm đường đến Washington, DC, thủ đô tự do của Liên minh, bởi Centreville chỉ cách đó một quãng đường ngắn.

Lời kết: Hành trình tìm tự do và tiếng nói của lương tri 

Bức 'A Ride for Liberty' của Eastman Johnson là một kiệt tác nghệ thuật, không chỉ bởi giá trị lịch sử sâu sắc mà còn bởi sự thể hiện nghệ thuật đầy ấn tượng. Rất hiếm có những bức tranh của các họa sĩ Mỹ thế kỷ 19 dám khắc họa người da màu như những chủ thể độc lập, tích cực trong bức tranh xã hội đương thời. Họ thường bị gán cho những hình ảnh rập khuôn: những người ngoại lai kỳ dị, những nhân vật hầu hạ trong gia đình, hoặc những nô lệ bị khuất phục.

Trong 'A Ride for Liberty', chúng ta chứng kiến một gia đình da đen dũng cảm tự mình nắm lấy vận mệnh. Họ phi ngựa băng qua Virginia để thoát khỏi xiềng xích nô lệ, tà váy của người mẹ và đuôi ngựa tung bay trong gió, biểu tượng cho tốc độ và khát vọng tự do. Liệu chúng ta có đang chứng kiến một phần của 'Đường sắt ngầm' huyền thoại, con đường do Harriet Tubman khai phá? Dù câu trả lời là gì, chúng ta cũng không thể phủ nhận rằng, đây là một tác phẩm nghệ thuật sâu sắc, ý nghĩa và đầy tính phức tạp.

'A Ride for Liberty' là một trong những hình ảnh mạnh mẽ, có thể gây ra những cảm xúc trái chiều, bởi nó khơi dậy những cuộc đối thoại khó khăn về vấn đề chủng tộc. Nó gợi lên những câu hỏi về định kiến, thành kiến và đặc quyền vẫn còn tồn tại trong xã hội Mỹ hiện đại. Chỉ khi chúng ta cùng nhau nhận thức và giải quyết vấn đề phân biệt chủng tộc được thể chế hóa, chúng ta mới thực sự cần những tác phẩm như 'A Ride for Liberty' để khơi dậy những cuộc đối thoại có ý nghĩa. Hành trình xây dựng một xã hội công bằng và bình đẳng vẫn còn dài. Chúng ta đã đi được một chặng đường dài kể từ năm 1862, nhưng con đường phía trước vẫn còn nhiều gian nan.

Bài: Navigator Media